Тэмүүчин Чингис хааны эцэг Есүхэй баатар бол 9 Хүлэг баатрын хүчтэй нэгэн болой. Харин үүнийг дорнод монголчууд мэдэхгүй учраас ядах нээ ганц Хүлэг баатрын хэмжээнд ойлгож чадаагүй.

Ер нь Хүлэг баатар гэдэг бол хос алтан морьтны Он тоолол эхлүүлж дуусгаж эхлүүлж байдаг тийм л дандаа морьтны Соёл, харин адагт нь адууны шир он цаг тохиож байдаг нь эхийн эрхт төрт ёсны нутагт юм л даа.

Гэтэл, Есүхэй баатрыг Хүлэг баатар гэж танихгүй хөлөг баатар болгох нь дорнын түүхэнд түүнийг төсөөлөх төсөөлөл юм.

Есүхэй баатар нь Хөлөн нуурын ай савд эртний Хүннүгийн түүхийг эртний Грекийн календарь эхлүүлж байх үед л шувуу агнагч байлаа. Харин Дай цэцэн, түүнйи могой жил охин хоёр татрын хурим хийх гэж зүтгэсэн Тройн календарь эхлүүлэгчид байлаа. Энэ бүхэн Орчун голын ай савд төсөөлөгдөж байхад Есүхэй баатар аль хэдийнээ ахмад хөвүүндээ баруун Саяны нуруунд эртний Ойрдын Худ Ургийн нутгаас Бөрт нэрт “малгайтай хатан” гуйчихсан байлаа. Чухам л “малгайтай хатан” нь нүдэндээ галтай, нүүртээ цогтойн удам байхаас гадна Өүлэн эхийн холын хамаатан байжээ.

Ийнхүү, Өүлэн эхийн санал санаачлагын дагуу ахмад бэрээ Есүхэй баатар баруун Саяны нуруунд сонгожээ.

Хамгийн сонирхолтой нь Есүхэй баатарын төрсөн нутгийг ахмад хөвүүний охины удмын хөвүүн, И-Ван грозный Москва голын эрэг дээр “Нөмрөгийн Сүм” барьж бяцхан макетаар танилцуулсан байдаг. Эдүэ Москва хотод ирсэн хүн бүхэн Есүхэй баатрын төрсөн нутгийн мини макетын хажууд зургаа авхуулсаар Дэлхий дахинд танил болчихжээ.

Гэтэл дорнод Монголчууд Орчун голд бүхнийг төсөөлөхдөө яг тэр чухал нутгаа хятдын нутагт хаячихсан байдаг. Дорнынхноор бол Тэмүүчин Чингис хааны Эх оронг хятад хаячихаад зүгээр үү аан?